Dzisiejszy wpis dotyczy projektu nowelizacji ustawy o Krajowej Radzie Sądownictwa. Zmiany mają dotyczyć wyboru składy KRS oraz sposobu przedstawiania kandydatów na sędziów. PIS chce zniszczyć sądy.
Aktualnie
Czym w ogóle jest Krajowa Rada Sądownictwa ?
Krajowa Rada Sądownictwa, to organ konstytucyjny stojący na
straży niezależności sądów i niezawisłości sędziów. Ustawa zasadnicza określa skład
KRS, wyznacza okres kadencji członków KRS oraz przyznaje możliwość występowania
do Trybunału Konstytucyjnego z wnioskiem w sprawie zgodności z Konstytucją
aktów normatywnych w zakresie, w jakim dotyczą one niezależności sądów i
niezawisłości sędziów. Kwestie związane z trybem i zakresem działania rady i
sposobem wyboru członków KRS określa ustawa. W ustawie o Krajowej Radzie Sądownictwa
znajdziemy przepisy, które przyznają Radzie pewne kompetencje, określają sposób
wyboru członków KRS, sposób wybierania kandydatów na sędziów itd. Generalnie
jest to bardzo ważny organ, który wpływa na strukturę wymiaru sprawiedliwości w
Polsce i sposób jego działania.
Skład Krajowej Rada Sądownictwa
Krajowa Rada Sądownictwa składa się z 25 członków. Pierwszy
Prezes Sądu Najwyższego, Pierwszy Prezes Naczelnego Sądu Administracyjnego i
Minister Sprawiedliwości są członkami Rady przez okres pełnienia swoich
funkcji. Prezydent powołuje do Rady jedną osobę, której okres kadencji nie jest
oznaczony, i która może być odwołana w każdym czasie. Sejm wybiera spośród
posłów czterech członków na okres czterech lat, zaś Senat spośród senatorów
dwóch członków na ten sam okres. Zgromadzenie Ogóle Sędziów Sądu Najwyższego
wybiera spośród sędziów tego Sądu dwóch członków Rady, ZO Sędziów NSA wspólnie
z przedstawicielami zgromadzeń ogólnych wojewódzkich sądów administracyjnych
wybiera spośród sędziów sądów administracyjnych dwóch członków Rady, zebranie
przedstawicieli zebrań sędziów sądów apelacyjnych wybiera spośród swego grona
dwóch członków Rady, zebranie przedstawicieli zgromadzeń ogólnych sędziów
okręgów wybiera spośród swego grona ośmiu członków Rady, zaś zgromadzenie
Sędziów Sądów Wojskowych wybiera spośród swego grona jednego członka Rady.
Tak więc, trochę uogólniając, skład wygląda następująco:
a) Pierwszy Prezes SN, Pierwszy Prezes NSA, Minister
Sprawiedliwości
b) 15 sędziów wybieranych spośród sędziów SN, sądów
powszechnych, sądów administracyjnych i sądów wojskowych
c) 4 członków wybranych przez Sejm spośród posłów oraz 2
członków wybranych przez Senat spośród Senatorów
Jak to działa ?
Wydaje się, że najważniejszymi kompetencjami KRS są:
1)
rozpatrywanie i ocena kandydatów do pełnienia urzędu
na stanowiskach sędziów Sądu Najwyższego oraz stanowiskach sędziowskich w
sądach powszechnych, sądach administracyjnych i sądach wojskowych oraz na
stanowiskach asesorów sądowych;
przedstawianie Prezydentowi Rzeczypospolitej Polskiej
wniosków o powołanie sędziów w Sądzie Najwyższym, sądach powszechnych, sądach
administracyjnych i sądach wojskowych oraz o powołanie asesorów sądowych
Dlatego też skupię się na tych dwóch kompetencjach, zwłaszcza, że
proponowane zmiany autorstwa PIS dotyczą w głównej mierze właśnie tej materii.
Aktualnie procedura powoływania sędziów (w skrócie) polega na tym, że Krajowej Radzie Sądownictwa przedstawiani są kandydaci na sędziów, następnie Rada ocenia te kandydatury i podejmuje uchwałę o przedstawieniu kandydatur Prezydentowi, a Prezydent dokonuje powołania przedstawionych kandydatów na sędziów. Tutaj na marginesie należy zaznaczyć, że jest to prerogatywa Prezydenta. Istnieją kontrowersje co do tego, czy Prezydent może odmówić powołania. Dotychczas odmowa powołania nie była zjawiskiem często spotykanym, jednakże wraz z Prezydenturą Andrzeja Dudy, zostały w tym zakresie wyznaczone nowe trendy. Warto wspomnieć, że do ważności uchwały Rady potrzebna jest obecność co najmniej połowy jej składu (czyli 13 członków), zaś uchwały podejmowane są bezwględną większościa głosów (głosów "za" musi być więcej niż głosów "przeciw" i "wstrzymujących się"). Jak widać, procedura ta nie jest jakoś bardzo skomplikowana. Niewątpliwie, największy wpływ na wybór kandydatów mają członkowie - sędziowie, bowiem w Radzie jest ich po prostu najwięcej ( w sumie 17 członków - sędziów). Przewaga czynnika sędziowskiego w KRS jest zrozumiała. Można powiedzieć, że jest to uzasadnione, bowiem ustrojodawca umieścił Krajową Radę Sądownictwa w rozdziale poświęconym sądom i trybunałom, czyli właśnie władzy sądowniczej. Jest zjawiskiem pożądanym, aby o kadrze sędziowskiej w głównej mierze decydowały osoby, które w dziedzinie wymiaru sprawiedliwości mają największe doświadczenie. Co więcej, takie uregulowanie pozycji Krajowej Rady Sądownictwa pozwala wypełniać jej podstawowe zadanie, jakim jest stanie na straży niezależności sądów i niezawisłości sędziów, a dodatkowo wzmacnia niezależność władzy sądowniczej w ogóle. Pamiętajmy, że zgodnie z art. 10 Konstytucji RP - Ustrój Rzeczpospolitej Polskiej opiera się na podziale i równowadze władzy ustawodawczej, władzy wykonawczej i władzy sądowniczej.
Jutro...
Pierwsza zasadnicza zmiana dotyczy sposoby powoływania członków - sędziów KRS. Dotychczas przedstawicieli władzy sądowniczej wyznaczała władza sądownicza. Natomiast zgodnie z propozycjami Prawa i Sprawiedliwości, prawo zgłaszania kandydatur na członków - sędziów będą miały Prezydium Sejmu i grupa 50 posłów. Następnie Marszałek Sejmu będzie przedstawiał Sejmowi spośród zgłoszonych mu osób, kandydatów na członków - sędziów KRS. Finalnie, to Sejm będzie powoływał przedstawionych mu przez Marszałka sędziów na członków Krajowej Rady Sądownictwa. Jeśli proponowane zmiany zostaną zaakceptowane przez większość parlementarną, to w Krajowej Radzie Sądownictwa będziemy mieli 23 nominantów Pisowskich (wliczając Ministra Sprawiedliwości, posłów, senatorów, przedstawiciela Prezydenta RP) oraz Pierwszego Prezesa SN i Prezesa NSA. 23:2. Władza sądownicza zupełnie straci wpływ na skład Krajowej Rady Sądownictwa.
Sposób powoływania sędziów na gruncie nowej ustawy o KRS
Wyjdźmy od tego, że projekt przewiduje utworzenie nowych organów KRS. Ma być to Pierwsze Zgromadzenie Rady i Drugie Zgromadzenie Rady. W Pierwszym Zgromadzeniu mają zasiadać: Minister Sprawiedliwości, Pierwszy Prezes SN, Prezes NSA, 4 posłów i 2 senatarów. Drugie Zgromadzenie będzie składało się z 15 członków - sędziów powoływanych przez Sejm. Zgromadzenia te będą uprawnione do rozpatrywania i oceniania kandydatów na sędziów SN, sędziów sądów powszechnych, administracyjnych i wojskowych oraz na stanowiska asesorów sądowych. Następnie Rada wydawała będzie pozytywną ocenę o kandydacie na stanowisko sędziowskie, jeżeli Pierwsze oraz Drugie Zgromadzenie Rady wydzadzą w tej sprawie pozytywne uchwały. Innymi słowy - najpierw to zgromadzenia będą oceniały kandydatów i jeśli obie podejmą w tym przedmiocie uchwały pozytywne, to Rada będzie zobowiązana przedstawić tych kandydatów Prezydentowi. Jeśli jednak Pierwsze albo Drugie zgromadzenie podejmie uchwałę negatywną, to kandydaci nie będą mogli zostać przedstawieni Prezydentowi. Warto zaznaczyć, że w Pierwszym zgromadzeniu bęzwględną większość będą mieli nominanci pisowscy (Minister Sprawiedliwości + przedstawiciel Prezydenta + 4 posłów + 2 senatorów = 8 członków vs Pierwszy Prezes SN i Prezes NSA = 2). W Drugim Zgromadzeniu (składającym się z członków - sędziów), PIS de facto również uzyska władzę totalną, ponieważ członków - sędziów będzie powoływał Sejm. Takim właśnie sposobem Jarosław Kaczyński zapewnie sobie absolutny wpływ na sądownictwo.
Tak na marginesie...
Warto wspomnieć, że KRS ma szereg innych kompetencji. Może przeprowadzać wizytacje i lustracje w sądach, opiniuje akty normatywne, opinuje programy szkoleniowe w ramach aplikacji sędziowskiej, uchwala zbiory zasad etyki zawodowej sędziów i asesorów sądowych oraz czuwa nad ich przestrzeganiem itd.
Zmiana składu KRS - natychmiast
Mandat członkow Krajowej Rady Sądownictwa, o których mowa w art. 187 ust. 1 pkt 2 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej ( członkowie - sędziowie), wybranych na podstawie dotychczasowych przepisów, wygasa po upływie 90 dni od dnia wejścia w życie ustawy.
P.S W innym poście postaram się odnieść do samego uzasadnienia projeketu nowelizacji ustawy o KRS. Można tam znaleźć wywody, które po prostu mrożą krew w żyłach.
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz